Có những điều ở trường mầm non Nhật Bản khiến tôi sau khi đưa con đến đây học choáng váng, và tôi xin chia sẻ với các bạn.
Trước khi đến Nhật Bản, bé Tiantian từng học một năm mầm non tại Bắc Kinh, vì thế, tôi không quá xa lạ với cấp học này. Tuy nhiên, ở Nhật Bản lại hoàn toàn khác.
1. Nhiều túi một cách kỳ lạ
Trong ngày đầu đến lớp, nhà trường giải thích cha mẹ cần chuẩn bị cho các con một số lượng túi nhất định với các kích cỡ khác nhau: một túi đựng sách vở, một túi đựng chăn, một túi đựng đồ ăn, một hộp đựng đồ ăn, một túi quần áo, một túi đựng quần áo để thay, một túi đựng các loại quần áo bẩn trẻ vừa thay ra, một túi đựng giày… Túi A dài thế này, túi B rộng thế kia, túi C có thể đựng trong túi D, túi E trong túi F. Tôi cứ tưởng mình nghe nhầm. Một vài trường mầm non thậm chí còn yêu cầu các bà mẹ tự làm những chiếc túi này.
Sau 2 năm, tôi đã quen với việc đó, và bọn trẻ rất thành thạo trong việc đặt đồ vào đúng vị trí của nó. Tôi nghĩ rằng, lý do mà người dân Kyoto không cảm thấy phiền lòng khi phân loại rác thải có thể bởi vì họ đã được dạy những điều như thế này từ khi còn nhỏ.
2. Người lớn không mang túi hộ trẻ em
Một cảnh tượng khiến tôi rất sốc: Khi đưa bọn trẻ đến trường, những người lớn Nhật Bản, dù là mẹ, là bố hay ông bà đều đi tay không, trong khi lũ trẻ một mình xách những chiếc túi (ít nhất là 2 hoặc 3 cái) với nhiều kích thước khác nhau như tôi đã kể ở trên. Và đáng nói hơn, bọn trẻ đi lại rất nhanh nhẹn.
Còn chúng ta thì sao? Có lẽ một phần vì thói quen, một phần vì văn hóa, tôi xách tất cả các túi, còn Tiantian đi tay không. Một vài ngày sau, giáo viên của bé đã gặp riêng tôi: “Mẹ Tiantian, Tiantian tự mình làm mọi thứ ở trường…”. Người Nhật có thói quen chỉ nói vế đầu của câu, vế sau để bạn tự ngẫm nghĩ. Tôi lập tức nhận ra cô giáo muốn hỏi về tình hình của nhà Tiantian, và khi biết tôi vẫn còn đang suy nghĩ, cô giáo nói tiếp: “Ví dụ, tự mang túi xách của mình”. Sau sự nhắc nhở tế nhị này, tôi để Tiantian tự mang các túi của bé.
Trong cuộc họp phụ huynh, tôi nói rằng, ở Trung Quốc, cha mẹ vẫn thường cầm tất cả mọi đồ đạc cho con. Đến lượt những người mẹ Nhật Bản ngạc nhiên, một người đứng lên hỏi: Tại sao? Tại sao? Có phải vì cha mẹ Nhật ít yêu thương con cái hơn không?
3. Liên tục thay trang phục
Trường mầm non của Tiantian có đồng phục riêng. Tiantian mặc nó đến trường và thay quần áo chơi trong giờ ra chơi. Bé phải cởi giày và đi đôi giày bệt như giày múa ba lê màu trắng vào. Đến giờ tập thể dục, bé lại phải thay giày một lần nữa. Ngủ trưa dậy, bọn trẻ cũng thay quần áo. Thực sự rất phức tạp.
Khi còn học lớp hoa cúc, Tiantian thay quần áo rất chậm và tôi buộc phải giúp bé một tay. Nhưng tôi sớm nhận ra rằng, tất cả bà mẹ Nhật chỉ đứng nhìn mà không làm gì cả. Tôi dần dần hiểu ra rằng, việc thay quần áo cũng có thể giáo dục trẻ cách sống tự lập. Với những gì được trải qua ở trường, như thay quần áo, gắn sao hàng ngày, treo khăn tay lên dây, những đứa trẻ mới 2-3 tuổi đã bắt đầu học thói quen giữ gìn mọi thứ ngăn nắp.
4. Mặc quần soóc trong mùa đông
Dù trời lạnh thế nào thì học sinh ở các trường học Nhật mặc quần soóc trong mùa đông. Ông bà của Tiantian cảm thấy vô cùng lo lắng về việc này và bảo tôi phải nói với giáo viên của bé về điều đó, bởi vì trẻ em Trung Quốc không thể chịu nổi lạnh.
Ngày mới đi học, gần như ngày nào Tiantian cũng ốm. Nhưng khi tôi nói với những phụ huynh Nhật Bản về điều đó, câu trả lời của họ khiến tôi ngạc nhiên: “Đúng rồi, lý do chúng tôi đưa con đi học là để các bé biết thế nào là ốm”.
5. Trẻ em chưa đầy một tuổi đã tham gia thi đấu và biểu diễn
Những đứa trẻ chưa thôi nôi nhưng đã được đưa đến trường mầm non, thậm chí còn tham gia tất cả hoạt động chính của trường như thi đấu thể thao hay biểu diễn văn nghệ. Những em bé chưa đầy tuổi vẫn vừa khóc vừa bò về phía trước.
6. Con gái cũng chơi bóng đá
Vào lớp mẫu giáo 4 tuổi, trẻ bắt đầu có những bài thể dục nhảy cao nhảy xa, đến năm cuối bậc mầm non, các bé cũng tham gia thi đấu bóng đá. Nếu bé không nhảy, bé sẽ chơi bóng. Đa số bé đều chơi bóng, thậm chí tổ chức những cuộc thi đấu giữa các trường với nhau. Tiantian từng bị bầm tím khi chơi bóng nhưng qua trò chơi này, bé trở nên mạnh mẽ và dũng cảm hơn.
Khi mới đến Nhật Bản, khả năng vận động của Tiantian thật xấu hổ. Lên 3-4 tuổi, trẻ em Nhật thường bắt đầu lớn vọt, trong khi lúc 1-2 tuổi, vẫn còn thấp bé hơn người Trung Quốc. Trong lớp học của mình, Tiantian khá lớn, nhưng thực sự rất yếu. Trong một lần tham quan leo núi, Tiantian chỉ dám đi xuống khi có hai bạn Nhật Bản hỗ trợ bên cạnh. Tuy nhiên, bây giờ Tiantian đã khá hơn rất nhiều. Năm ngoái, đi thăm Shangrila, trong một môi trường không khí ít oxy, bé đã đi bộ suốt 4 giờ liền mà không gặp vấn đề gì.
7. Nền giáo dục hỗn hợp
Chúng ta vẫn quen với việc lớp nào học riêng trong phòng của lớp đó, nhưng ở Nhật Bản thì khác. Trước 9h30 sáng và sau 15h30 chiều, học sinh của tất cả các lớp trong trường chơi cùng nhau. Trên sân trường, trẻ lớp lớn dắt trẻ lớp bé, trẻ lớp bé đuổi theo trẻ lớp lớn, tất cả chơi cùng nhau một cách vui vẻ và hòa đồng. Chúng được trải qua cảm giác có anh chị em, và cảm thấy trưởng thành hơn.
Trong một buổi học chung như thế, một em bé lớp lớn đã nói những câu khiến các bậc phụ huynh cũng phải bật khóc: “Chúng con rất hạnh phúc trong buổi học hôm nay, bởi vì những em bé ở lớp dưới đã thể hiện rất tốt. Đây là buổi học chung cuối cùng của chúng con, và khi chúng con lên tiểu học, chắc chắn chúng con sẽ rất nhớ những bạn bè và trường mầm non của mình.”
8. Tất cả giáo dục là “mỉm cười” và “cảm ơn”
Ở bậc học mầm non, dường như người Nhật không chú trọng đến việc phát triển tri thức cho trẻ. Họ không có sách giáo khoa, chỉ có một cuốn sách ảnh mới mỗi tháng. Trong thời khóa biểu của trường, không có bất kỳ môn học nào như toán, hội họa hay âm nhạc… Tiếng Anh lại càng không. Các bé cũng không học bơi. Khi bạn hỏi, người ta dạy gì trong trường, bạn sẽ không bao giờ đoán ra câu trả lời: “Chúng tôi dạy trẻ mỉm cười”.
Tại Nhật, dù bạn đang ở đâu hay đang nói chuyện với ai, mỉm cười là điều rất quan trọng. Một cô gái biết mỉm cười là một cô gái xinh đẹp nhất. Ngoài ra, họ còn dạy trẻ cái gì nữa? Dạy trẻ… cảm ơn. Tuy nhiên, sau 3 năm, tôi thấy khả năng âm nhạc, hội họa và đọc của Tiantian phát triển đáng kể, và sự tiến bộ này rõ ràng phải được bắt nguồn từ một nền giáo dục toàn diện.
9. Số lượng lớn các hoạt động
Tôi không thể đếm được Tiantian đã có bao nhiêu lần đi leo núi, bao nhiêu lần đi thăm hồ, đã gặp gỡ bao nhiêu động vật hay cây cối. Ngoài ra, bé còn tham gia làm bánh, tham gia các hoạt động thể thao, biểu diễn trong các sự kiện của cộng đồng, tổ chức lễ hội, đi thăm các ngôi đền, tham dự triển lãm… Tôi chỉ có thể nói là rất rất nhiều.
10. Trường mầm non cũng kỷ niệm các ngày lễ
Các trường mầm non Nhật Bản có ngày truyền thống của riêng mình. Trường cũng tổ chức kỷ niệm các ngày Bé trai, ngày Bé gái, lễ hội ma đói (những ngày lễ truyền thống của người Nhật).
11. Khả năng phi thường của giáo viên
Trong một lớp mầm non Nhật Bản thường có từ 10 đến 30 học sinh nhưng chỉ có một giáo viên. Những ngày Tiantian mới đi học, tôi cảm thấy rất lo lắng, làm sao cô giáo có thể để mắt được đến tất cả bọn trẻ. Sau đó, tôi phát hiện ra tôi đã đánh giá thấp các giáo viên Nhật Bản. Chỉ với một giáo viên này, nhưng những chương trình văn nghệ, sinh nhật của các bé, việc đọc sách hay học nhạc của các bé đều được tổ chức rất quy củ và chuyên nghiệp. Còn cô giáo lúc nào cũng vui vẻ và thoải mái. Và cô ấy đã 50 tuổi. Tôi ngưỡng mộ cô ấy.
12. Ảnh hưởng của Đạo Phật
Kyoto là thành phố có nhiều đền chùa hơn bất kỳ thành phố nào khác ở Nhật Bản. Mỗi tuần, trẻ mầm non đều phải đi đến các đền thờ này. Trong các lễ hội quan trọng, trẻ đều phải cúi đầu trước Đức Phật, và các trường có rất nhiều hoạt động trong ngày Phật Đản.
Tiantian sắp tốt nghiệp mầm non. Hôm qua, bé đã đi đến đền thờ Nishi Honganji để cầu xin Đức Phật phù hộ. Bé đại diện cho lớp và trao cho Đức Phật những bông hoa. Tôi hỏi bé đã cầu xin Đức Phật điều gì, Tiantian trả lời: “Con cầu mong mọi người luôn đối xử với nhau bằng một trái tim biết ơn và nhân hậu”.
